Хожимдоогүй дээрээ ухаараасай (Мөрдөнгийн 305 хоног)

Аавынд данстай арван сар гаруй хоригдохдоо
Амьдралыг эргэцүүлэн түмэнтээ бодлоо би
Өөрөөрөө л бай гэсэн сургаалыг үргэлж өөртөө сануулж
Өрөөлийн дүр эсгэж хэрхэвч чадахгүйгээ ухаарлаа.
Арван сар гарангийн хорио, 305 өдөр, шөнө
Ангалын ирмэгээр бэрхшээлийг тэвчин байж сөрлөө
Өдөр бүр хар салхитай тулсан тэмцэл минийх!
Өнчирсөн хань, үрс минь, ижий минь гэсэн сэтгэл минийх!
Зүгээр явсан иргэнээ цөвүүн энэ цагт
Зүхсээр, занасаар байгаад хэрэгтэн болгох юм.
Хүний мөсгүй хүйтэн сэтгэлтнүүд хар шуурганаар
Хүлээстэй байхад бүтээснийг нь хуваахаар улайрцгаах юм.
Урам хайрлаж, дэм болох байх гэсэн дэрвүүн сэтгэлт нэгэн
Урвамтгай нийгмийн урсгалд живэхгүйг хичээн тэмцэнэ.
Улай үзсэн мэт эргэлдэх тас шувууны тойрог
Урагшлах чадваргүй болгон Ганцын камерт ээрэн хоргооно.
Байгаа боломжуудаас ашиглаад нутагтаа,
“Баялаг бүтээлцье”  гэж зүтгэснээс
Банкин дахь дансаа зузаалаагүй!
Баярхаж цээжээ дэлдэн цамнаагүй!
Доголонгийн газар доголсонгүй гэж
Доромжлол хүлээн шоронд хоригдов
Сохрын газар сохорсонгүй гэж
Соёлт нийгмээс тусгаарлагдан мөглөнд шидэгдэв
Хуулиар түрээ барьж, хурц мэсээр өвч зэвсэглээд
Хуурамч хэргээр яллахыг зэхнэ, шүүхийн тов би хүлээнэ.
Зоргоороо аашлагсад зохиомол хэргээ олонд үнэмшүүлэх гэж
Зон олныг турхиран “Ардын дайсан Авилгачин” цолоор булан
Хүчтэйн өмнө сөхрөн хадаг бариагүй усан тэнэг
Хүлцэнгүйгээр өргөл барьж гүйгээгүй зөрүүд мал
Хүйтэн шорондоо байж л байг, гаргаж болохгүй түүнийг
Хүчин мөхөсдөөд, мөлхөөд ирнэ гэж тэд андуурна.
Сүлдгүй, сүг болгох гэж намайг
Сүрийг үзүүлж, заналхийлэх юм тэд
Илчгүй буг, ижилгүй золбин боловч
Эдэнд бууж өгөхгүй, тэргүүнээ гудайлгахгүй.
Ардын хүү авилгачин биш, арчаагүй бэртэгчин ч бас биш
Албан тушаал, эрх ямба гэж хэзээ ч яваагүй
“Хур баян” хувхайрлаа гэв үү гэж тавлагсад төөрөгдөж байна
Хуурмаг нийгмийн “шар хэвлэл” эндүүрч байна.
Төрийн тэргүүн асан амаа хамхин харьд бясалгана
Төрийн түшээ тээршааж, заримд нь муулна, заримд нь магтана
Иргэний зориг, эр хүний жудаг заагаад/байдаг бол/
Энэ залуу хэлмэгдээд байна гэж ам ангайсангүй, 10 сар өнгөрлөө.
Хүндэлж явсан улс ийнхүү чимээгүй байдаг нь юуных вэ?
Хүлээтэй, ам нь үдээтэй болчихсон юм уу?
Ашиг сонирхолгүй юм чинь маньд хамаагүй гэв үү?
Аль эсвэл “аюул цаагуур байг” гээд хулгаад байна уу?

Ядрах цагт нөхрийн чанар танигддаг гэдэг юутай үнэн
Яралзсан олон “хамхуул” салхинд туугдаад одлоо.
Яс зааж, шуурга сөрсөн цөөн нөхөд минь
Ямартай ч хар салхинаар нүүр буруулалгүй хажууд минь үлдлээ.
Яаж зовж шаналсан ч өнгөрсөн арван сарын турш
Ядарч байна, хэцүү байна гэж уйлж, дуулсангүй
Ямар ч хэрэг хийгээгүй хэрнээ хоригдсоор байгаадаа
Яалт ч үгүй бухимдана, төрийн цаазыг яалтай билээ.
Ганц намайг дайрч буй дайрлага биш, улсаар минь нөмөрсөн үүл!
Газрын гаваар сураггүй алга болохгүй ажил үйлс минь!
Өдрийн сонины ээлжит дугаарт ахин нэг эх оронч сэтгүүлч
Өтөндөө баригдсан нийгмийг онож шүүмжилсэн байна
Шударга үнэнийг л олонтаа яривч бидний дунд
Шулуун зантай хүн даанч цөөн болжээ.
Хугараагүй ноён нуруутай нь
Хулчгар энэ нийгэмд дэндүү ховорджээ.
Сүржин яриа урсгаж, уран үгсээр олныг уяраавч
Даржин үйлсээрээ бараан мөр татуулах юм ихэнх нь
Сүнсгүй болтол нь, олноор нь айлгаж байна
Дарангуйллаа тогтоохоор санаархах юм зарим нь
Улангассан араатан мэт дайрах эрх мэдэлтэй хэд нь
Урж тасдахаар шүд амаа билүүдэн, шүлсээ савируулна
Царцсан ажил үйлс цагаа хүлээн тоосонд дарагдана
Цагийн өнгө баргар, цаашлах тусам улам бүүдгэр...
Гурван сая байтугай гучин саяыг ч тэжээх арвин буянтай
Гурав дахь мянганы нүүр үзэж буй нүүдэлчдийн гал голомт
Өрөнд идэгдлээ гэвэл өөрсдийн минь арчаагүйнх!
Өгөрч ядуурлаа, зүдэрлээ гэвэл өнөөдрийн бидний мунхагийнх!
Амны бэлгээс ашдын бэлэг гэж ирсэн ард түмэн
Ажил үйлс, бодол санаагаа цэгцлээд нойрноосоо сэрмээр!
Ядуурал гэсэн үгийг цээрлэн, таягдаад
Яралзтал хөдөлмөрлөж, эх орондоо хөгжил авчирахсан!
Монголоо гэсэн халуун эх орончид хаана байна?
Молиг үмхүүлж, түмнээ хуурагсдаар дүүрээ юу?
Дан дээл, давхар дээл гэж баахан сүржигнэсэн ч
Даанч “товчлуур” дарахдаа зүрхээ зүсүүлчих юм
Намчирхан талцаж нанчилдах нь
Наадмаас наана намжихгүй гэж түмэн шогширно.
Өнгөөр арсалдаад түшээд ханахгүй, хагаралдсаар
Өнцөг өнцгөөсөө нүдэлдэх нь харалган болоод хар мөртэй.
Өндөр Тэнгэр, Монголыг тээлээ гээд авралаар гийгүүлэхгүй
Өмнөд, умардаас хоорондоо хожоо гаргах тохироо бүрэлдсэн энэ цагт
Өрнөд, дорнодоос өршөөл хайсаар хоосон хоцрох вий.
Шинэ хүйтэн дайн, “хэрэм”-ийг нэг нь авснаас үүдэн
Ширүүхэн зодоон, цуст тэмцэл болон хорвоог цочроолоо
Сэм авгын хорвоог хэрсэн олон зангилаа сулрах цагт
Сэтэрхий зүү, сэмэрсэн хадагны үнэгүй биднийг золих вий.
Хоёрдугаар дайны сүүлээр бүрэлдсэн тогтолцоо
Хоёр хөршийн авираас хамаатай хэвээрийг бүү умартаасай!
Хойноос, урдаас хатгаагүй дээр мэрэлцэхээ зогсоож
Хотол улсаа гэх цаг мөнөөс мөн, хожимдвол харуусаад нэмэргүй!
“Гуравдагч” хөрш энэ янзаараа нүдэлдээд байвал хэрэгтэй цагт
Гунан буу илгээхгүй, гуйж гувшаад ч өгөхгүй
Бахим баавгай, хүрхрэх луутай хэн ч бай
Барилцаж авахгүй, бидний өмнөөс энэ дэлхийд
Хоосон маргааны хооронд мансууралгүй Монголчууд
Хоёр хөршөө хэт уурлуулалгүй, ухаан сийлж
Өөр хоорондоо л эе эвээ хичээмээр байна
                        Өөрсдөөсөө авралыг хаймаар байна, хожимдоогүй дээрээ...

Ханьдаа бичсэн нэгэн захидал

Хорихын хоног тоолон чамайгаа үгүйлэн суугаа би
Хосгүй чамдаа бичих энэ захиандаа
Хоёр зуун жилийн тэртээд болоод өнгөрсөн ч
Ховорхон бөгөөд агуу дурлалын түүх олж уншиснаа хуваалцая гэж бодлоо.
Хүүхэд байхаасаа л чи бидэн хоёр уншсан дуулснаа
Хүүрнэнхэн уралдан хуваалцдаг байсан, одоо ч хэвээр
Холын тэртээх Кавказын ууланд эгшиглэсэн хайрын дуу
Хонгорхон чамайгаа санах сэтгэлийг улам хөндлөө.
Гучин гуравтай их найрагч дипломат алба хашин Ираныг зорих замдаа
Гүржийн Тифлис хотноо хуучин андынхаараа зочлохдоо
Арван зургаан нас хүрээгүй охинд нь сэтгэл алдан
Амраг хайрын үгээ сөгдөн байж хайраа илчилснээр
Дүрэлзэн асаад өнгөрөх гал мэт богино тавилантай энэ дурлал
Дуусашгүй үнэнч хайрын тууль болон түүхэнд үлджээ.
Мтацлинда ууланд босгосон гэрэлт хөшөө
Мартагдашгүй дурлалын гэгээн дурсгал болон хоцорсон
Арван зургаан насандаа олоод алдсан Нинагийн жаргал нь
Агуу хайрын домог болон бидэнд хүрсэн
Алдарт найрагч Грибоедовын гэргий Нина Чавчавадзе
Амраг ханиа аймшигт алуурчдын гарт алдсан ч
Үхэн үхтлээ хайрын дурсамжаа нандигнан, 30 жилийн турш
Үнэнчээр дурлалаа дээдэлж, үүрдийн хайрын бэлэгдэл болон мөнхөрчээ.
Ираны шах элчийнх нь үхлийн төлбөрт Оросын хаанд
Эрин зуунд давтагдашгүй ШАХ нэртэй очир эрдэнийг барьсан
Хосгүй тэр эрдэнийн чулууны гялалзах нь
Хонгор хайртаа үгүйлсэн бүсгүйн нулимсны дуслыг эрхгүй санагдуулна.
Жаргалын амтыг даанч богинохон хүртсэн найрагчийн шинэхэн шарилын өмнө
Жаран жаранд ч дуурсах агуу Пушкин тэргүүнээ гудайлган сөхрөөд
Нүдэндээ нулимстай, гунигт автсаар босохдоо
Нөхрийнхөө, андынхаа дурлалын түүхийг бишрэн
Ийм л агуу хайрыг энэ хорвоод
Эр хүн бүхэн эрэлхийлж явдаг бус уу хэмээсэн гэдэг.
Цаг үеэсээ түрүүлэн мэндэлсэн их зохиолч
Александр Грибоев Оросын уран зохиолд тодоос тод гялалзах өв үлдээсэн бол
Царайлаг, ухаалаг Гүржийн язгууртны охин эхнэр нь
Ариун хайр, үнэнч сэтгэлийн бэлэгдэл болон өнөөг хүртэл гялалзана.
Улангасан давшлах зандалчдын эсрэг эцсийн мөчид
Уран зохиолч, элчин сайд илд далайн тэмцсэн бол
Урагшгүй түшмэдийн занаагаар хоригдох би
Уур минь хүрэвч бэх цаас хоёроор л зэвсгээ хийж сууна.
Гурван зуун өдөр, гурван зуун шөнө чамаасаа алсад
Гутамшиг доромжлолын бай болон хориотой
Ганцын чийгтэй камер биеийг минь хүлэвч
Ганцхан чиний минь хайр сэтгэлийг минь түшнэ.
Учирсан энэ орчлонд чамтайгаа таарсан нь
Урьдаас зурсан заяа төөрөг гэж бэлэгшээнэ
Уянгын энэ хорвоог ханьтайгаа туулах нь
Унаган багын чиний минь нандин бэлэг юм.
“Ухааны гай” зохиолын баатар Чацкий мэт
Унхиагүй нийгмийн боол болон хориотойдоо бухимдана.
Өөртөө итгэл багатай нэгний сүнс нь төөрөхөөр
Өр нимгэн өрөвч нэгний сүр сүлд нь гээгдэхээр
Өмхий энэ шоронгоос өрөвдүүлж , аргадуулж гаралгүй
Үхэлтэй айл бууж байгаад ч хамаагүй
Үнэнийг олоод эрх чөлөөтэй болохсон.
Илжирсэн энэ нийгэмд харамсалтай нь
Ичих нүүрээ элгэндээ наагсад
Эзний суудалд ов залиар залраад
Эх нутаг зон олноо золиослох нь юутай гаслам.
Холын тэртээх Кавказын ууланд эгшиглэсэн хайрын дуу
Хосгүй монголын минь тал нутагт олонтаа уянгалсан
Өндөр гэгээний давтагдашгүй бүтээл 21 дарь эх
Өнө мөнхийн хайрыг билэгдсэн дурсгал
Өөлдийн Галдан тайшийн Ану хатны түүх
Өчнөөн зууныг туулан ирсэн хайрын дуу
Үлэмжийн чанар дуугаараа Говийн догшин хутагт
Үүрдийн дурлалыг өнөөг хүртэл мөнхөлсөөр
Талын Монголчуудын сэтгэлийн нандин чавхдасыг хөндөж
Тансаг аялгуут амрагийн дууны дээд болон бидэнд хүрчээ.


Жич: Мөрдөнгийн 293\294 хоногуудад энэ захиагаа бичлээ.

Хадны мангаа (Мөрдөнгийн 290 хоног)

Хан Уул минь цасан нөмрөгөө солиод
Хатан Туул минь мөсөн хучлагаа урсгаад
Хахир өвөл улиран одож
Хавар гадаа налайх нь хорвоогийн жам,
Иргэн би есөн сар хагас хоригдлоо.
Эрх чөлөөгөө хасуулан 290 хоног цоожтой суулаа.
Халуун зунаар эхэлсэн хар шуурга
Хайр найргүй балбалаа, намжих шинж алга.
Бухимдсан олон дургүйцлаа илэрхийлэхдээ
Буруушааж төрөө зүхнэ, дээрээс авралыг хүлээнэ
Будилсан хувь заяа намайг Ганцын камерт хатааж
Буруу,  зөвийг ардчилсан шүүх шийднэ гэнэ.
Хоног тоолон мөрдөнд суухдаа
Хорсож хэн нэгэнд өширхсөнгүй, өршөөл ч гуйж сөхөрсөнгүй.
Монголоо гэсэн итгэл, сэтгэл өчүүхэн ч нимгэрэхгүй
Мохохгүй, бөхөхгүй, зөвхөн бодлоо цэгцлэн сууна.
Улаан залаатай Монголчууд
Улсаа юунд хуваав даа
Тулга тойрсон хэрүүлдээ шатан
Туйлширч юунд арсалданав даа
Улсаа гэсэн сэтгэлтэй гэж зарим нь
Уралдан бие биендээ сайрхавч
Угтаа гай хөө тарьж байгаагаа
Ухаарч ойлгох сэхээгүй бололтой
Төр түмнээ гэсэн зүрхтэй гэж
Төгсгөлгүй тунхаглан магтавч
Төрөлх нутгийнхныхаа зовлон зүдгүүрт
Төдий л санаа зовохгүй нь ичгүүртэй!
Найман зуун наян найман төслийг
Нарийн аргаар бус мэргэ төлгөөр шахуу тодруулж
Найман том нь л Монголд минь хангалттай гэж
Найзан дундаа шийдсэн гэлцэнэ.
Эзэн Богдын нэрээр өр зээл залаад
Эзэрхэг самурайн нэрээр нь араас нь ахин залгуулж
Эргэн төлөх ёстойг бодохыг хүсэлгүй
Энэ маньд хамаагүй, ирээдүй хочийнх хэмээн
Харалган бодолдоо умбан гэлдрэх нь
Харамсмаар бөгөөд эмгэнэлтэй!
Олон түмний нуруунд тохсон
Осолтой эдгээр өр зээл нь
Орон улсын маань хөгжлийн төлөө нэртэй ч
Овсгоотой хэдэн танил талынх нь
Олиггүй санаа, бузар гараар дамжин
Оновчтой юм бүтээв үү, орлого олох нуу гэвэл даанч үгүй

Дан дээл, давхар дээл гэж улигласаар
Даанч их цаг барлаа, эдийн засаг маань сөхөрлөө
Төрийн албыг хашихдаа эрхэм түшээд
Түмнээ гэж хандаасай, түрийвчээ түр мартаасай!
Дээлээ өмсөлгүй яахав, Монголчууд
Дээдсээ хүндлэлгүй яахав, Монголчууд
Дээлээ нимгэлээч, ачаагаа хөнгөлөөч гэсэн ёгт шаардлагыг
Дээлийг нь нөмрүүлэх нь гэж юунд мушгинам!
Өнгөрсөн цагийн цуст яргаллыг юунд
Өнөөгийн заримд нь нялзаан, олноо турхирнам!
Гучаад оны Жамбалдоржтонгуудын нүглийг
Гурван сая хүрэхгүй байж хэндээ тохох гэж санаархнам!
Улиг болсон “хаврын синдром” яавч
Улсын маань хөгжилд нэмэр болохгүй, нэрмээс л болно
Улангасан бие биенээ муулж, бахаа хангадаг байсан нь
Уралдан шоронд цоожилдгоор солигдох нь энэ үү?
Эд баялаг, эрх мэдлийн төлөө улайрагсдад
Ичих нүүр гэж үнэндээ байдаггүй юм байна
Нүглээ нууцхан наминчилдаг байж мэднэ, тэд
Нүүрэндээ гэгээрсэн дүр эсгэнэ, тэд
Үйлийн үр гэж нэг юм байдаг гэдгийг
Үргэлж санаж явах учиртай ч, тэд умартсаар
Эрх мэдлээр өнөөдөр нэгнийг далайлган сүрдүүлж
Эрх чөлөөг нь хасан гянданд далдлан цоожловч
Ирээдүй, хойч үе шударгаар шүүх нь гарцаагүй!
Эрлэг Номун хаан ч эцэст нь дэнслэх нь дамжиггүй!
Авилга гээч айхтар хорт хавдарт өнөө цагт
Аргагүй улс маань нэвт нэрвэгджээ
Ар өврийн хаалга гэж бага байхад дуулж явснаас
Авилгад идэгдэн, нийгмээрээ сөхрөх юм гэж зүүдэлсэнгүй
Адаг сүүлд нь авилгад аян дайн зарласан салхивчтай
Ажил хийдэг, цөөн баялаг бүтээгчдээсээ “сорчлон”
Ан авын золиг болгож, айдас хүйдэст унагалаа.
Юунд ч дийлддэггүй, захирагддаггүй
Ер бусын шидтэй, хүчтэй, урт гартай
Сураг ажгаар нь бүхнээрээ дагжин чичирч
Сүр хүчнээс нь эрх мэдэлтнүүдийн хульхи нь буудаг
Хараат бус, хууль сахиулах чиг үүрэгтэй ч
Хар санаат, атгаг сэтгэлтэнд урхидуулсан 3 үсэгтэй газрыг
Үхэхээс бусдыг үзсэн улс төрч, “Өдрийн сонин”-д
Өөрийн эрхгүй “Хадны Мангаа” болоод байна гэснийг бодмоор!
Аргаа барсан Ерөнхий сайд маань
Авилгатай тэмцэх, Ардын нам хоёр “Эвслийн засаг”-ийн
Ажлыг хийлгэдэггүй, айхтаруудаар нь цоллоод авав.

Ардчилсан Монгол маань аль замыг сонгох бол доо!
Ардчиллын замаас хэт хэлбийж буйд олноороо зовниход
Ардчилсан Ерөнхийлөгч улсаа “шинэ хувьсгал”-д уриаллаа!
Том төрөөс ухаалаг төр рүү тэмүүлэхгүй аваас
Томоос том, гүнээс гүн хар ангал руу улсаараа унах нь.
Мөрдөс зүүж, тангараг өргөөгүй ч
Мөнх Тэнгэрийн Монголоо гэсэн чин зоригт
Мянга мянган эх орончид нугарахгүй!
Мөхөхгүй, ухрахгүй, улсаа худалдахгүй!
Хэрэг хийгээгүй мөртөө Ганцын дансанд бүртгэлтэй хэвээр ч
Хэзээ эрх чөлөөгөө эргэн олох нь бүрхэг хэвээр ч
Сэтгэлийн хатыг,  тэвчээрийн “алх, дөш”-өөр давтан байж
Сэм сэмхэн хэмлэх “шорон”-гоос гарахдаа л ГАРНА.

Байгаагаараа л байна, өөр дүр эсгэхгүй (Мөрдөнгийн 265 хоног)

Агуу найрагч одоогоос яг 20 жилийн тэртээ
Айхтар үнэнээр өнөөдрийг зөгнөжээ.
Атгаг санаатны бахыг ханган тэрээр хорвоогоос хальж
Араас нь, анд нь явсан нагац минь ч биднийг орхиод удаж дээ
Өнгөрсөн жилүүдэд Монголчууд юу эсийг үзэв
Үсрэнгүй хөгжил бидэнд ирсэнгүй,  харамсалтай нь
Самбартантай тэмцэх аян дайрлагаар халхавчлагсад
Сараалжин торны цаана суулгахад нь би үүнийг олж уншив
Түмний түшиг болох олон эх орончид ертөнцийн мөнх бусыг үзэж
Түгшүүртэй цагаас дайжин гадаадад зарим нь сувилуулж
Төрд зүтгэж байгаа нэртэй зарим нь дүлий дүмбэ оргиж
Түмнийхээ өмнө ийм жүжиг тавин арчаагүй загнана
Ардчилсан Ерөнхийлөгчид 8 сар хагасын хорионы дараа
Алд дэлэм урт захиа бичиж хэвлэлд тавилаа
Өршөөл авралыг хүсэн хандсангүй
Үнэн мөнийг олж өгөөч хэмээн ийнхүү хандсан
Хүнлэг, ардчилсан гэх нийгэмд яагаад
Хөгжлийн төлөө чадлаараа мэрийсэн
Ардын хүү нарсанд “хилс”-ээр хоригдож
Авилгынхны авирын “золиос” болон хатах билээ
Хорин таван жил номолсон уран илтгэгчийн “уриа лоозон”
Хоосон эсэхийг нь мэдмээр байна, үнэнийг хүлээнэ
Хуулийнхан, хуулийг “гууль”  гэж түмэн ярих бол
Хулчгар, амьгүй албатууд тэд болсон нь надад тод харагдана
“Хийсэн хэрэг байхгүй л юм байна” гэж наанаа хэлэвч
Хэн нэгнээс сүнсээ зайлтал айсандаа тэд
Хийгээгүй хэргийг хэрэгсэхгүй болгох зүрхгүй
Хилсээр хоригдох намайг “даалтанд” гаргах ч мэдэлгүй
Ерөнхийлөгчид хандсан захидлын араас
Өмгөөлөгч маань сэтгүүлчид ярилцлага өгсөн байна
Хоёр, “Өдрийн сонин”-ы дугаар дамжин
Хонгорхон хань минь бас ярилцлага өгчээ
Амраг хайртын минь сонинд өгсөн ярилцлагын араас
“Алдаатай юм боллоо” гэсэн буруушаалт цухалзсан гэнэ
Харанхуй нийгэмд ханиа хориулсан журамт гэргий
Харыг нь хараар, цагааныг цагаанаар нь хэлсэндээ яавч буруутах учиргүй
Атаа жөтөөнд баригдсан зарим нь
Ариун цагаан хөдөлмөрийн шим гэдгийг ухаарах сөхөөгүй
Өөрийн арчаагүйгээс ажилгүй, амьжиргаа муутайгаа
Өрөөлд нялзаан, бусдаас бурууг хайх юм, юутай харалган!
Арван наймтайгаасаа хөдөлмөрлөсөн би
Арван цаас ч хүнээс зүгээр аваагүй ээ
Хорин таван жилийн хөдөлмөрийн шим бүтээл
Хорон санаатны шуналыг хөдөлгөснөөс өөр тайлбаргүй

Цэцэрлэгийн Багшийн Сургуульд лаборант хийж
Цэвэрлэгч жижүүр хоёртойгоо ах аа, эгч ээ явсаар
Хичээлийн үзүүлэн таниулах самбар олныг
Хичээнгүйлэн хийж, анхны цалингаа авч байсан
Баянгол, Улаанбаатар зочид буудлуудад
Бага залуу оюутан би, гийчний тээш зөөн
Үүр шөнийг эс ялган “Жуулчин”-д ажилласан анхны
Үргэлж завгүй шогшсон тэр зун, намар
Ажил хийхийн амтыг мэдрүүлж
Арагшаа сууж хэрхэвч болохгүйг ойлгуулж
Ажилчин зөгий мэт хөдөлмөрлөх нь
Амьдралаа залгуулах зөв зам гэдгийг ухааруулсан
Лейпцигийн гудманд сонин заран зогсоход
Лаазтай шар айраг шимэх ажилгүй Герман эр
Тавин фенигээр өдрийнхөө сонинг худалдан авах тоолонд
Тал нь оюутан миний цалингийн хэсэг болдог байлаа
Ганзагын наймаанд ганц удаа яваад
Гавьтай олсон юмгүй ч нэгийг ойлгосон
Орчуулагч, барилгачин, зарлалын явуулын самбар гээд
Оюутан байхдаа олон ажил хийж явсан
Эргээд бодоход харамсах зүйл огт үгүй
Элдэвт санаашран толгойгоо шаах ч юмгүй
Харин:
Догшин цагийн эрхээр, ширүүн авирын зоргоор
Доромжлол, гутамшгийг амсан шоронд цоожтойдоо л бухимдана
Албан тушаал урвуулан ашиглаагүй ээ, би!
Авилга авч, хөрөнгөжиж, бусдыг мөлжөөгүй ээ, би!
Бусдын хийж бүтээсэнг нь булааж, бизнест хөл тавиагүй ээ, би!
Сураг ажиг тавин хорионы хоног тоолоход
Сунагар хаврын өдрүүдийн уртыг яана
Хорионы хугацаа дуусах дөхөхөөр төрийн нэр баригсад
Хойноос минь хүн нэмэн хорьдог зуршлыг яалтай билээ
Ардчилсан нийгэмд амьдарч байна гэсэн итгэлээр
Аргагүйн эрхэнд хэвлэлд хандсаны маань хариуд
Ногоон малгайтны соёлжсон хувилбар ямар байдгийг
“Ноцтой нь аргагүй үзүүлнэ” гэж занасны хариу энэ биз ээ!
Хэрэг хийсэн,  хийгээгүй нь огт хамаагүй
Хэрэгтэй болоод л бид шалгаж байна хэмээн
Олон сараар, ор үндэсгүй хорьсондоо бантан
Одоо түргэн шүүхээр яллахаар завдах нь зэвүүн!
Мөнгө угаасан гэх хардлагаар анх хориод
Мөглөнд 9 сар шахуу цоожилсоны дараа
Ичсэн хүн, хүн ална гэсэн хэлцийг давтана
Илтэд хуулийг завхруулан төрийн сүрээр заналхийлнэ

Бусдын төлөөгүй татварыг надад нялзаан
Буруутан гэсэн “шошиг” хуулийн нэрээр наахаар завдана
Хуулиас дээгүүр залрах журам бий гэж улайран
Хуудуутай хэрэг, шүүх рүү шилжүүлнэ гэдгээ мэдэгдлээ
Зовлогыг минь зовоон, сэтгэлийг минь занчихаас тэд ямар
Зоригийг минь зодож хэрхэвч чадахгүй!
Эрх чөлөөг минь булаан, шоронд түгжиж тэд чадахаас
Итгэл, үнэмшлийг минь сөхрүүлж яасан ч барахгүй!
Зорьсондоо хүрнэ гэсэн итгэл минь хэвээр ээ!
Зоргоороо авирлагсадад бууж өгөхгүй гэсэн бодол хэвээр ээ!
Эх орноо хөгжөөсэй гэсэн хүсэл хэвээр ээ!
Элгэн түмэн минь жаргаасай гэсэн мөрөөдөл хэвээр ээ!
Нам даган даврагсад үндэстнээ хувааж дуусах нь!
Наадам цэнгэлээр түмнээ хуурч ханахгүй нь!
Төрийн түшээд амлалтаар бус үйлсээр үлгэрлэн
Төр өөдөө бус, түмэн өөдөө чиглэсэн замыг бариасай!
Ганц олдох “Эх орон”-оо хайрлаж яваарай гэж
Ганцын камер дотроос ч хүүхдүүддээ би захина
Үнэндээ өнөөдөр эрх баригчид гүйцэгдэхгүй ч
Үйлийн үрд тэд нэгэн цагт гүйцэгдэнэ
Эрх чөлөөнөөс эрхэм юм үнэндээ
Энэ орчлонд үгүй, үүнтэй хэн ч маргахгүй биз!
Ээдрээтэй, нугачаатай амьдралын замд
Энэ байгаагаараа л байна, өөр дүр эсгэхгүй, чадах ч үгүй!

Бүү эвдрэлц, бүү түлх (Мөрдөнгийн 250 хоног)

Босоо заяатай, босоо бичигтэй Монголчууд
Болчимгүй төөрөгдөлд автахгүй гэдэгт итгэнэм
Төрийн төлөө оготно боож үхнэ гэгчээр
Төмөр шоронд хориотой иргэн нь бодлоо хэлхэж сууна.
Цэлгэр уудам нутгийнхаа сайхнаар бахдан зогсоод
Цэнгэг агаараар нь уушиг дүүрэн амьсгалахын оронд
Цементэн шал, сараалжин тортой төв хориход
Цэвдэг сэтгэлт, шөвөг санаатны барьцаанд
Мөрөөдөл,  хүслээ боолгож хаалгалаа
Мөнх наслах биш, мөнгөн шүдтэй төрсөн биш
Мөнхийн ус уухгүйгээс хойш л, мөрөөрөө
Мөглөнд бус, эрх чөлөөтэй алхаж явахсан.
Олуулаа болцгооё, Монголчууд аа!хэмээн
Омогшин төрийн тэргүүн маань саяхан л
Харьд сурч боловсорсон залуусаа уриалан
Халуун элгэн нутаг тань хүлээж байна гэсэн билээ.
Уур минь хүрч байна, уралцаад байна.Монголчууд
Улаан галзуу ноход шиг хэмлэлдээд байна
Найр тавин бие биенээ хүндлэх нь битгий хэл
Намчирхан талцаад, нанчилдаад байна.Монголчууд
Хөгжил өөд тэмүүлэхийн оронд Монголчууд
Хөмөрсөн тогоон дотроо нүдэлдээд байна
Нутаг ус, нуга жалгаараа хуваагдан
Нууцхан бие биенээ мэрээд байна.
Увс хүн Монгол хүн мөн үү л гэнэ
Урианхай, торгууд, захчин л гэнэ
Угаасаа цөөхөн Монголчууд юундаа
Усан тэнэг загнан хоорондоо жөтөөрхөлцөнө вэ?
Хэдий болтол бидний Монголчууд
Хийрхэлд автан мансууран бэдрэх юм бэ?
Хоорондоо алалдаагүй дээрээ ухаарцгаахгүй бол
Хойч үедээ зүхүүлэх нь ойлгомжтой биз.
Эрх мэдлийн төлөө дэндүү улайран
Эрээгээ алдан дээшээ тэмүүлэгсэд
Эх түүхээ эргэн харахгүй бол тун удахгүй
Эмгэнэлт түүхэн алдаануудыг давтах гэээд байна
Хусмаа чамласан хүүхдүүд шиг
Хуваалцан, хоорондоо бүү зодолдооч.
Өстөн үүнийг чинь овжноор ашиглаад
Өөрийн эхршээлд хялбархан оруулчихна гэдгийг бүү умартаач.
Ясаа булаалдан ноцох ноход мэт
Яах гэж хоорондоо арсалдана вэ?
Авах гээхийн ухаанаар эв эеэ хичээн
Авралыг бусдаас эрэлгүй өөрсдөө бүтээцгээе!
Багын андынхаа аягатайгаас нь булаацалдалгүй
Бялуугаа томруулахын төлөө мэрийн ажилламаар!
Бага гэлтгүй хөгжил өөд тэмүүлцгээе!
Баялаг-ийн хараалыг тойроод гарцгаая!
Эцэг өвгөдийн хийморь сүлдийг бидний үеийнхэн
Эрээ цээргүй уландаа гишгэлэх гээд байх юм
Чингис, Өгөөдэй, Хувилайг шил шилээр гудраад
Цээжээ дэлдээд агсамнах нь харуусмаар
Соёмбо, Хар сувд, Гэрэгэ хүртээд
Согтуурхан солиорч, соёлт ертөнцийн доог болох нь гутмаар
Шударга хөдөлмөрийг магтан хөгжүүлэхийн оронд
Шунал тачаалыг өөгшүүлээд байна, та минь ээ
Өөрсдөө бүтээх боломжтойг ухаарах сөхөөгүй
Өрөөлөөс булаах нь амар гэж улангасаад байна, та минь ээ
Ойрад Монголын дайн бидэнд ахин хэрэггүй
Башир аргат Манжийн хаадын ухаан хэрэггүй
Бардам эфү ноёдын засаглал ч хэрэггүй
Есөн цагаанаар өргөл барьж отго жинсэнд хүрэгсэд
Ерөөлөөр олдсон ганцхан насандаа эрх чөлөөгөө таягдсанаар
Өрлөг түүхийн өмнө нүгэлтэн болж
Өнөөгийн бидэнд хараалгаж байгаагаас ухаармаар
Өргөн уудам нутагтай билээ Монголчууд
Өрнө Дорнодод цууриатсан түүхтэй билээ бид
Өв соёл, хэл бичиг, зан үйлээ хадгалж гэмээ нь
Өөрсдөөрөө үлдээд зогсохгүй, өндийж тэнхэрч чадах учиртай
Оюу толгой, Таван толгой, Тосон уул гээд
Олдоод, тогтоогдоод буй баялаг нь арвин билээ
Учиртай энэ гурван толгой хөдөлж гэмээ нь
Улсын маань хөгжлийн түлхүүр мөнөөс мөн билээ
Цаана нь бас Цагаан суврага, Асгат, Бүрэн хаан гээд
Цайдам нуур, Хөшөөт, Алтан нар гээд
Цар хүрээ, нөөц нь яндашгүй баялаг ордууд
Цагаа хүлээн Монголын маань хөгжлийг түрэхээр зэхээстэй
Цардмал замаа чанартай бариад
Царигийн ялгаанд бүдрэлгүй төмөр замаа холбоод
Царай алдаж, бадар барихгүй, бардам суух болно Монголчууд
Хорвоогоор нэг тарсан Монгол туургатан олон
Хойч ирээдүйд гэлтгүй, өнөө маргааш ч байж магадгүй
Эзэн Богдын онгон шүтээнд мөргөхөөр наашлах цагт
Эх нутагт минь биш хилийн чанадад сөгдвөл харуусаад барамгүй
Нартад хосгүй Майдар бурхан бүтээгээд
Найман зүгийн сүсэгтэн Монголыг минь зорих цагт
Нанчид хүртэхгүй айргаа уух Монголчууд
Найрсагаар тэднийг хадаг барин угтах байх
Эх түүхээ бишрэн шүтэж байж л
Эх оронч хүмүүжил олно өөр замгүй
Чингисийн Монгол, чиний Монгол, миний Монгол
Чин зүрхнээсээ хайртай төрсөн нутаг
            Чойном, Ринчин, Норовбанзадын Монгол
            Чойр, Ринчинлхүмбэ, Өлгий бүгд бидний нутаг
Өмнөдөөс, Умардаас авралыг эрэхгүй бид
Өрнөдөөс, Дорнодоос бадар барилтгүй бид
Өөр хоорондоо бүү эвдрэлц, эвлэрэлдэн нэгд!
Өмөг түшиг болж бие биенээ түш, БҮҮ ТҮЛХ!